Gelegenheidsroker. Zo noemde ik mijzelf. En dat klopte ook redelijk. Het probleem was dat de gelegenheden steeds talrijker werden en de ‘rookintensiteit’ van die gelegenheden ook groter werd. Met andere woorden: vaker roken, en meer sigaretten per ‘sessie’. Ik hanteerde wel een aantal vuistregels: niet waar de kinderen bij zijn, en niet in huis. En niet bietsen, gewoon grote jongen, eigen sigaretten kopen. “Niet waar de kinderen bij zijn” hield dus ook in: niet op verjaardagsfeestjes, niet op vakantie etc. En dat ging me eigenlijk heel goed af. Het leek mij goed te lukken om ‘situationeel’ behoefte te hebben. Als ik op vakantie was had ik ook echt daadwerkelijk geen behoefte om te roken, het kwam gewoon niet bij me op.
Zoals je misschien merkt praat ik in verleden tijd. Waarom?
Put your money where your mouth is
Ik geef regelmatig workshops en lezingen over persuasion, gedragsbeïnvloeding en social media. Daarnaast adviseer ik bedrijven hoe ze persuasion principes effectief in kunnen zetten bij hun online strategie. Zelf gebruik ik deze principes natuurlijk ook continue bij mijn online activiteiten en campagnes. Maar hoe maak je dit nu echt zichtbaar en laat je het effect hiervan zien? Met andere woorden, ‘put your money where your mouth is‘!
De theorie: Commitment en consistentie
Een stukje achtergrond: Eén van de beïnvloedingsprincipes van prof. Robert Cialdini (zie foto rechtsboven) is het principe van Commitment en Consistentie. Het principe is eigenlijk eenvoudig samen te vatten als ‘Wie A zegt, zal ook B zeggen’. 
Met andere woorden, wie zijn commitment geeft aan bepaald thema/bedrijf/gedrag door middel van een kleine, liefst schriftelijke en publieke, actie, zal daarna eerder geneigd zijn om in overeenstemming met dit afgegeven commitment te handelen. Wij als mens willen namelijk niet door de buitenwereld gezien worden als inconsistente personen. Daarnaast levert inconsistent gedrag bij ons ook een intern een psychisch dilemma: een cognitieve dissonantie (twee feiten die je weet (cognities) bv “Ik heb gezegd niet meer te gaan roken” en “ik rook toch nog” botsen met elkaar, zijn dissonant).
In mijn werk raad ik bedrijven en ZP’ers dan ook altijd aan om via social media een kleine commitment aan hun doelgroep te vragen, bijvoorbeeld een like actie, een twibbon, een RT of een reactie op een blogpost, waarna die doelgroep meer geneigd zal zijn om met een later, wat groter, verzoek dat over hetzelfde onderwerp gaat, mee te gaan of in te stemmen.
Tot zover de theorie.
Het middel: Facebook
Facebook levert voor zowel prive als zakelijk gebruik een mooie ‘Persuasive Technolgy’ in de vorm van een publieke wall. Als je zaterdag wilt gaan stappen met een vriend(in) maar de weet dat deze nog twijfelt, 
is het soms handiger om via de publieke wall te vragen of deze persoon met je meegaat dan dat via e-mail, whatsapp, sms of ander 1 op 1 kanaal te doen. Op deze manier is de commitment die diegene als antwoord geeft, namelijk schriftelijk en publiek waardoor de kans onbewust groter is dat deze persoon ook daadwerkelijk zaterdag met je mee zal gaan.
Ik besloot om deze theorie in combinatie met de technologie van Facebook Mobile te gebruiken om te stoppen met roken.
De methode
Mijn ‘stopmoment’ was eerlijk gezegd goed getimed. Vlak voordat ik op vakantie ging met mijn gezin zat ik alleen in de auto en pakte toevallig de laatste sigaret uit mijn laatste pakje. Omdat mij twee weken zonder roken te wachten stond, wat ruim genoeg tijd is voor de nicotine om je lichaam volledig te verlaten, besloot ik op dat moment te stoppen met behulp van persuasion technieken en Facebook.
Ik maakte een foto van mijn laatste sigaret en poste deze op Facebook met de tekst erbij:
“Dames en heren, mag ik u voorstellen aan: mijn laatste sigaret!”
De resulteren Facebook wall update:
Hierdoor werd een drietal psychologisch mechanismen in werking gezet:
- Ik maakte een vastgelegde (schriftelijke), publieke commitment tegenover personen die er voor mij ook nog eens toe doen (mijn Facebook vrienden). Dit triggerde bij mij een gevoel van “Ok, nu heb ik dit commitment afgegeven (ik heb A gezegd), nu moet ik ook doorzetten (B zeggen)”;
- Ik creëerde voor mezelf een sociale controle/druk component;
- Een neveneffect waar ik geen rekening mee had gehouden waren de vele (28) leuke en ondersteunende reacties die ik uit mijn netwerk kreeg over deze actie. Dit gaf en geeft een gevoel van waardering en ondersteuning. Vooral de reactie van @Aartjan vond ik leuk, zie de screenshot hierboven!
Vervolgens besloot ik ook nog eens deze actie als voorbeeld te gaan gebruiken bij mijn workshops en lezingen, een beslissing die nog extra sociale druk oplevert. Immers: Ik kan natuurlijk niet tijdens een workshop deze actie als voorbeeld aanhalen om vervolgens in de pauze een peuk op te steken 🙂
Hmm, als je er zo naar kijkt is deze blogpost misschien zelfs ook wel onderdeel van de sociale beïnvloedingscomponent die ik voor mijzelf creëer. Het middel is een doel en het doel is een middel.
Het resultaat
Zoals je in de screenshot kunt zien is 5 juli 2011 de datum waarop ik daadwerkelijk gestopt ben. Niet om 17:15 zoals je als tijdstip uit de screenshot kunt aflezen, want die laatste sigaret moest ik nog even oproken natuurlijk. Laten we zeggen 17:25
Inmiddels is het 16 augustus en heb ik geen sigaret meer aangeraakt. Ik vertel het verhaal aan iedereen die opmerkt dat ik niet meer rook, als leuke anekdote maar ook om wederom de sociale druk voor mijzelf op te voeren. Alhoewel ik het idee heb dat ik dit niet echt nodig heb (gehad), overigens. De commitment die ik gaf ‘en plein public‘ is voor mij genoeg geweest om door te zetten. Ik merk ook dat mijn behoefte in voormalige ‘rook-situaties’ tot 0 is afgenomen. Ik had enkel nog een beetje last van ‘gewoonte-ontwenning’ als ik in de de auto zat (wat heel vaak was/is). Vroeger had ik dan de routine ‘radio aan, sigaret aan’. Maar dit is inmiddels ook verdwenen. Dit soort simpele gewoontes kosten ongeveer 21 dagen om af te leren als je het elke dag niet meer doet.
Voor meer informatie over het aan- en afleveren van gewoontes verwijs ik ook graag naar de Behavior Wizard van BJ Fogg. Om in termen van BJ te praten, heb ik de ‘motivation‘ component verminderd van een BlackPath behavior change. De ‘ability‘ component heb ik ook verminderd door geen pakjes sigaretten meer te hebben rondslingeren in tassen, auto en jaszakken (physical effort) maar de ‘trigger‘ component heb ik niet beïnvloed.
Dat is mijn persoonlijke keuze, ik weiger namelijk om nu ineens mezelf niet meer in ‘verleidende’ situaties te begeven. Dan kan je, zeker als gelegenheidsroker, je sociale leven wel dag zeggen 🙂
Conclusie
Het is een aardig experiment. Wat zeg ik, zeer geslaagd, in ieder geval voor mijn gezondheid! Met dank aan Bob Cialdini, Mark Zuckerberg, BJ Fogg, mijn online en offline sociale omgeving en last but not least… mijzelf! Veel mensen die ik hierover spreek hebben het over het ‘durven’ zeggen dat je gaat stoppen. Ik denk dat daarin de crux zit. Veel mensen stoppen met roken maar beslissen deze informatie enkel te delen met hun partner. Alhoewel dit waarschijnlijk de meest invloedrijke persoon in hun sociale context is, zou ik het effect van publieke commitment gecombineerd met sociale druk niet onderschatten.
Met andere woorden, als je denkt een publieke statement te kunnen maken over jouw stoppen met roken, is Facebook een goed middel om als ‘Persuasive Technology’ in te zetten om je eigen gedrag te beïnvloeden!